Trong bối cảnh ngành nuôi trồng thủy sản ngày càng phát triển với quy mô lớn và mật độ nuôi cao, việc kiểm soát dịch bệnh và nâng cao sức khỏe vật nuôi đang trở thành một thách thức lớn. Bên cạnh các giải pháp hiện đại như kháng sinh, vaccine, chế phẩm sinh học, ngày càng nhiều nhà nghiên cứu và người nuôi quan tâm đến việc ứng dụng trí tuệ y học cổ truyền trong nuôi trồng thủy sản.
Một trong những bài thuốc cổ truyền được nghiên cứu và ứng dụng nhiều nhất hiện nay chính là Tam Hoàng Tán (三黄散). Đây là bài thuốc bao gồm Hoàng cầm (Scutellaria baicalensis), Hoàng bá (Phellodendron amurense), Đại hoàng (Rheum palmatum), Đại thanh diệp (Folium Isatidis). Bốn vị thuốc này đều có công năng thanh nhiệt giải độc, kháng khuẩn, chống viêm – những yếu tố then chốt trong việc phòng trị bệnh thủy sản.
- Thành phần và cơ chế tác dụng của Tam Hoàng Tán
Tam Hoàng Tán gồm bốn vị thuốc:
- Hoàng cầm (Scutellaria baicalensis): chứa baicalin và baicalein, có tác dụng kháng khuẩn, kháng viêm, bảo vệ gan.
- Hoàng bá (Phellodendron amurense): giàu berberine, tác dụng ức chế vi khuẩn Gram âm như Vibrio spp., cải thiện hệ vi sinh đường ruột.
- Đại hoàng (Rheum palmatum): chứa anthraquinone, có công năng tẩy nhiệt độc, nhuận tràng, giảm tích tụ độc tố trong gan và ruột.
- Đại thanh diệp (Folium Isatidis): chứa indigo, indirubin, có tác dụng kháng virus, nâng cao miễn dịch, thanh nhiệt lương huyết.
Cơ chế chính:
- Thanh nhiệt giải độc: Giảm độc tố tích lũy trong gan và đường ruột, thường gặp khi dùng thức ăn công nghiệp.
- Kháng khuẩn – kháng viêm: Ức chế vi khuẩn gây bệnh như Vibrio spp., Aeromonas hydrophila, Nocardia spp.
- Cải thiện chức năng gan – ruột: Giúp tăng cường tiêu hóa, hấp thu dinh dưỡng.
- Điều hòa miễn dịch: Nâng cao sức đề kháng tự nhiên, giảm tỷ lệ chết trong giai đoạn stress môi trường.
- Thách thức trong nuôi thủy sản hiện nay
- Mật độ nuôi cao: làm tăng nguy cơ bùng phát dịch bệnh.
- Thức ăn công nghiệp: quá trình ép đùn, nhiệt độ cao gây phá hủy dinh dưỡng và tạo độc tố oxy hóa, ảnh hưởng đến gan và ruột cá.
- Môi trường biến động: ô nhiễm hữu cơ, nitrit cao, mưa nắng thất thường → tăng stress cho vật nuôi.
- Kháng kháng sinh: lạm dụng kháng sinh dẫn đến vi khuẩn kháng thuốc, giảm hiệu quả điều trị.
Trong bối cảnh đó, Tam Hoàng Tán được xem là giải pháp bổ trợ tự nhiên giúp giảm stress, cải thiện sức khỏe đường ruột và phòng trị một số bệnh phổ biến.
Ứng dụng thực tiễn
Trường hợp 1: Cá rô phi – Hội chứng bắt mồi kém không rõ nguyên nhân
- Điều kiện nuôi : Trọng lượng cá 150 g/con.
- Vấn đề gặp phải : lượng thức ăn giảm, không có dấu hiệu bệnh lý rõ ràng. Nghi ngờ nguyên nhân từ dinh dưỡng biến đổi, độc tố gan.
- Giải pháp: trộn 100 g Tam Hoàng Tán + vitamin hỗn hợp/khoáng vi lượng vào 50 kg thức ăn, liên tục 3 ngày.
- Kết quả: Lượng thức ăn tăng trở lại, hiện tượng bỏ ăn biến mất, sức khỏe tổng thể cải thiện.
Trường hợp 2: Cá lóc – Nghi ngờ nhiễm Nocardia spp.
- Điều kiện: Trọng lượng trung bình 100 g/con, nhiệt độ nước 33–34°C, Nitrit (NO₂⁻) cao
- Vấn đề gặp phải: sau mưa giông, cá stress, nhảy lên khỏi mặt nước, giảm ăn. Kiểm tra có dấu hiệu nhiễm khuẩn.
- Giải pháp: liều 100 g Tam Hoàng Tán/500 kg cá, liên tục 3–5 ngày, kết hợp xử lý Nitrit (NO₂⁻) và giảm stress.
- Kết quả: cá giảm tỷ lệ chết, ăn trở lại, tình trạng ổn định.
Trường hợp 3: Tôm thẻ chân trắng – Hội chứng phân trắng
- Điều kiện: Tảo lục dày, nhiệt độ và thời tiết biến động.
- Vấn đề gặp phải: xuất hiện phân trắng ở khu vực cuối gió, tôm giảm ăn.
- Giải pháp:
- Tạt: 1 gói 500g Tam Hoàng Tán + 500g chế phẩm vi sinh (Bacillus), liên tục 2 ngày.
- Trộn cho ăn: Tam Hoàng Tán (giảm lượng thức ăn).
- Kết quả: tôm ăn mạnh trở lại, phân trắng biến mất, sức khỏe đường ruột cải thiện rõ
Các kết quả thực nghiệm cho thấy:
- Tam Hoàng Tán hiệu quả trong điều trị bệnh đường ruột, giảm độc tố gan, chống stress môi trường.
- Có thể dùng như biện pháp phòng ngừa định kỳ (trộn cho ăn 7–10 ngày/lần).
- An toàn, không gây tồn dư hóa chất như kháng sinh.
Tuy nhiên, cần lưu ý:
- Thuốc có tính hàn, không nên dùng liều cao kéo dài, có thể gây giảm tăng trưởng.
- Hiệu quả phụ thuộc vào chất lượng thảo dược và quy trình phối hợp với quản lý môi trường.
LIÊN HỆ TƯ VẤN SẢN PHẨM: 0972.728.708
